Każdemu twórcy od chwili stworzenia utworu przysługują do niego prawa autorskie. Mówiąc o utworze mamy na myśli wszelki przejaw ludzkiej kreatywności i twórczości. Prawa autorskie są złączone z osobą twórcy. Bardzo często jednak to nie twórca jest zainteresowany eksploatacją swojego utworu, gdyż jego rola kończy się właśnie na procesie twórczym. A zatem by inny podmiot mógł korzystać z dzieła określonego koniecznym jest przeniesienie praw autorskich właśnie na ten inny podmiot. Dokonuje się tego właśnie przez umowę o przeniesienie praw autorskich lub poprzez udzielenie licencji na korzystanie z dzieła. Która z tych opcji jest lepsza? Będzie to oczywiście zależało od sytuacji ale ten artykuł powinien Ci pomóc w dokonaniu słusznego wyboru.
Utwór
Zgodnie z polskim prawem utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze ustalony w dowolnej postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Wraz z ustaleniem utworu twórcy przysługują do niego dwa rodzaje praw: osobiste i majątkowe. Osobiste prawa do utworu są nierozerwalnie związane z twórcą i nie można ich przenieść lub w inny sposób zbyć. Stanowią one o więzi autora z utworem. Prawa majątkowe natomiast mogą stanowić przedmiot obrotu. Wiążą się z możliwością przekazania prawa do korzystania z utworu innym osobom.
Umowa przeniesienia praw autorskich
Głównym sposobem przeniesienia majątkowych praw autorskich jest zawarcie umowy o ich przeniesienie.
Umowa o przeniesienie praw autorskich w gruncie rzeczy jest dość skomplikowaną umową a to ze względu na konieczność uwzględnienia szeregu indywidualnych okoliczności. Do każdego dzieła trzeba podejść w sposób indywidualny uwzględniając w szczególności:
- Precyzyjne wskazanie utworu poprzez jego dokładne określenie. Warto zaznaczyć, że przenieść można także prawa do utworu, który ma dopiero powstać. Nie można jedynie ustalić, że wszystkie przyszłe dzieła określonego twórcy zostaną przeniesione na nabywcę.
- Umowa musi precyzyjnie wskazywać pola eksploatacji, czyli sposób w jaki nabywca z utworu będzie korzystał. Aby skutecznie przenieść prawa autorskie niewystarczającym będzie wskazanie, że dotyczy przeniesienia na wszystkich polach eksploatacji.
- Obowiązkowym elementem umowy jest także wskazanie wysokości wynagrodzenia za przeniesienie tych praw.
- Umowa może także uwzględniać zgodę na dokonywanie zmian w utworze. Może się wszakże zdarzyć, że twórca nie będzie godził się na dokonywanie modyfikacji swojego dzieła.
Licencja na korzystanie z utworu
W odróżnieniu od przeniesienia praw autorskich w przypadku licencji na korzystanie z utworu prawa autorskie pozostają przy twórcy. Licencja uprawnia jedynie do korzystania z utworu w określony w licencji sposób, nie wpływa jednak w gruncie rzeczy na prawa autorskie. Kolejną istotną cechą różniącą licencję od przeniesienia praw autorskich jest jej trwałość. Licencja jest udzielana na określony czas, a może lepiej powiedzieć, że nie na stałe. Dlaczego takie sformułowanie? Otóż licencja może zostać udzielona na czas nieokreślony ale nie oznacza to, że jest trwale przeniesiona. Może nastąpić jej wypowiedzenie w określonym terminie. Umowy o przeniesienie praw autorskich, co do zasady, nie można wypowiedzieć. Najwyżej można ustalić, że po określonym czasie prawa wrócą do twórcy, ale tak naprawdę jest to jakby kolejna umowa ponownie przenosząca prawa autorskie na inną osobę, więc należy traktować to rozwiązanie w kategoriach wyjątku.
Licencja wyłączna a niewyłączna
Kolejny ważny aspekt wiążący się z licencją dotyczy jej wyłączności.
Jeżeli nasze uprawnienia wynikają z licencji niewyłącznej oznacza to, że twórca może udzielić licencji na korzystanie z utworu także innym osobom równocześnie. W przypadku licencji wyłącznej prawo do korzystania z utworu będzie przysługiwało wyłącznie nam. Wątpliwym jest czy wówczas równocześnie z utworu może korzystać sam twórca, który przecież zachowuje swoje prawa do utworu. Warto tą kwestię również osobno uregulować w umowie.
Forma umowy
Jak już wyżej wskazano, umowa o przeniesienie praw autorskich wymaga formy pisemnej i tak samo jest w przypadku licencji wyłącznej. W przypadku licencji niewyłącznej forma umowy jest dowolna. Chociaż z praktycznego punktu widzenia warto zawsze, niezależnie od umowy zachować co najmniej formę pisemną.
Podsumowanie
Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć czy korzystniejsza jest umowa przeniesienia praw autorskich czy umowa licencyjna. Będzie to zależne od sytuacji. Najważniejsze, o czym należy pamiętać, to to, że przenosząc prawa autorskie posiadamy je na własność, a co za tym idzie możemy nimi dysponować jak właściciele. Gdy korzystamy z licencji to jesteśmy jedynie korzystającymi a prawa autorskie pozostają przy twórcy.
Biorąc pod uwagę kwestie pól eksploatacji jest to złożony problem i jednoznaczne ich określenie może budzić wątpliwości. Dlatego też mając wątpliwości co do pól eksploatacji, które warto wskazać w umowie, zasadnym będzie skorzystanie z pomocy prawnika specjalizującego się w dziedzinie praw autorskich.
